Het reduceren van enterische emissies bij melkvee door voederstrategieën 

ILVO en UGent onderzoeken het methaanreducerend vermogen van verschillende veevoederingrediënten of -additieven. Het terugdringen van broeikasgasemissies, in de context van klimaatopwarming, is namelijk een grote uitdaging voor de melkveehouderij en de zuivelindustrie. Binnen het project zal men een antwoord trachten te vinden op de vraag ‘Hoe kunnen enterische methaanemissies gereduceerd worden door het rantsoen van melkvee aan te passen?’

Onder leiding van Prof. Veerle Fievez, UGent, zullen grondstoffen of specifieke componenten in vitro gescreend worden op hun acuut methaanreducerend potentieel. Van de componenten met een hoog reducerend potentieel wordt het achterliggend werkingsmechanisme onderzocht en hun mogelijke werkzaamheid op langere termijn via in vitro technieken. Met deze resultaten kunnen veevoederproducenten gericht een traject starten om nieuwe producten en voeders op de markt te brengen. Validatie en commercialisatie maken deel uit van vervolgtrajecten (bedrijfsprojecten). Agrovoedingsbedrijven met nevenstromen krijgen hierdoor mogelijks een nieuwe afzetmarkt of valorisatie. Koolzaadschroot en bierdraf hebben alvast een bewezen effect, maar via in vitro testen wil men de kennis uitbreiden om de toepassing in de praktijk te kunnen verbreden.

Voor de effectieve communicatie, implementatie en valorisatie van de resultaten uit dit project bij melkveebedrijven zal Flanders’ FOOD nauw samenwerken met Innovatiesteunpunt Boerenbond. Zij zullen contact leggen met commerciële melkveebedrijven, nieuwe voederstrategieën implementeren in bestaande communicatie en tools (zoals het Klimaattraject ontwikkeld in het kader van het VLAIO-project ‘Klimrek’). Op basis van die tools zal Innovatiesteunpunt melkveebedrijven begeleiden naar een klimaatvriendelijker bedrijfsbeleid dankzij voedermaatregelen en de impact hiervan ook economisch doorrekenen. BFA zal deel uitmaken van het begeleidingscomité.

Optimale teelt van eiwithoudende gewassen voor pluimveevoeding

In dit VLAIO-traject OPTIPLUIM zal kennis opgebouwd worden rond de optimale teelt van eiwithoudende gewassen voor pluimveevoeding. In de zoektocht naar lokale eiwitbronnen voor veevoeders komen vlinderbloemigen in mengteelt met granen sterk in beeld. Anti-nutritionele factoren in droge bonen kunnen evenwel nadelige effecten hebben op de prestaties van leghennen en vleeskippen. Daarom zullen verwerkingstechnieken als kuilfermentatie, extrusie en toasten geoptimaliseerd worden tijdens dit traject. Ook de valorisatie van gewasresten (na oogst van de zaden) door fermentatie zal onderzocht worden. Precisievoeding zal worden toegepast om de prestaties, de darmgezondheid en het welzijn van leghennen en vleeskippen te verbeteren. De economische en milieu-impact van deze alternatieve eiwitstrategieën zal worden berekend via levenscyclusanalyses. Dit onderzoeksproject kadert mooi binnen het actieplan alternatieve eiwitbronnen, opgesteld door BFA samen met de Vlaamse overheid.

WP 1: Verfijning van de teelttechnieken voor vlinderbloemigen in mengteelten met granen (conventioneel en bio). Er werd geopteerd voor tarwe x veldboon, triticale x veldboon, triticale x voedererwt en gerst x voedererwt, in verschillende zaaidichtheden. Waarnemingen zullen gebeuren voor en tijdens het groeiseizoen (invloed bodem, weersomstandigheden, …) en na de oogst (opbrengst, anti-nutritionele factoren en eiwitgehalte).

WP 2: Verwerkingstechnieken voor vlinderbloemigen in mengteelten met granen, i.e. inkuilen, toasten, expanderen/extruderen, met als doel de anti-nutritionele factoren te reduceren. Een bijkomende onderzoeksvraag betreft het al dan niet scheiden van de granen en erwten/veldbonen voor de verwerking. Ook de valorisatie van de gewasresten d.m.v. aërobe fermentatie met witrotschimmels zal worden onderzocht.

WP 3: Bepalen van de eiwitverteerbaarheid en de relatie van de voedersamenstelling op de prestaties en de vlees- en eikwaliteit.

WP 4: Karakterisering en implementatie van concepten en strategieën op praktijkbedrijven en levenscyclusanalyse van de rantsoenen.

WP 5: Kennisdisseminatie via demonstraties, seminaries, technische fiches en (wetenschappelijke) artikels.

In dit project wordt een evaluatie gemaakt van de mate waarin actuele welzijnsmaatregelen voor vleeskuikens zoals het gebruik van trager groeiende kuikens en het verlagen van de bezetting verenigbaar zijn met de realisatie van een ammoniakemissiereductie in de praktijk. Ook de werkbaarheid en rendabiliteit worden hierbij in rekening genomen.

Via vergelijkende studies met reguliere en trager groeiende vleeskuikenrassen in de proefstallen van het Proefbedrijf Pluimveehouderij en het ILVO worden de effecten op ammoniakuitstoot en dierenwelzijn gemeten. Hierbij wordt de voedersamenstelling aangepast aan de nutritionele behoeften van de rassen. De kennis over de optimale voedersamenstelling voor een trager groeiend vleeskuikenras is momenteel nog beperkt in vergelijking met deze van een reguliere vleeskip. Daarom worden de proeven voorafgegaan door een brede voerproef, waarbij er getracht wordt om op basis van de huidige kennis de optimale voersamenstelling te bepalen voor de groei van een trager groeiend vleeskuiken.

Op basis van voersamenstelling en –verbruik, technische prestaties en implicaties op het management wordt er een analyse gemaakt van de economische rendabiliteit van het invoeren van de verschillende welzijnsmaatregelen. Ammoniakemissiemetingen vervolledigen hierbij het plaatje en brengen de milieu-impact in kaart. Op basis van de resultaten wordt er een effectenmatrix opgesteld, die door de pluimveehouder kan geraadpleegd worden en ondersteuning biedt bij het maken van beslissingen i.v.m. het toekomstperspectief van zijn/haar bedrijf.

Meer info.

BFA zetelt in de projectgroep.

Ook de melkveesector hoort de komende jaren haar NH₃-uitstoot te reduceren. Op de PAS-lijst met mogelijke maatregelen staan voorlopig enkel emissiearme stalsystemen of beweiding. Nochtans is geweten dat de NH₃-uitstoot ook via het rantsoen kan gestuurd worden. Er is namelijk een sterke link tussen het ruw eiwitgehalte (RE-gehalte) van het rantsoen, en de uitscheiding van urinair ureum, de voornaamste bron van NH₃-uitstoot. Een daling van het RE-gehalte van het rantsoen met 1% kan voor 10% minder NH₃-uitstoot  zorgen.

Laageiwitrantsoenen hebben dus potentieel als NH₃-reducerende PAS-maatregel. Zeker gezien ze relatief goedkoop en eenvoudig toe te passen zijn (geen grote investeringen nodig, mogelijk zelfs besparing op voederkosten) en, mits een doordachte aanpak, niet hoeven te leiden tot een daling in productie. Alleen wordt dit (momenteel) belemmerd door de onmogelijkheid om deze maatregel eenvoudig te borgen.

Regelmatige staalnames van melk, urine, bloed, rantsoenen,… zouden als borging kunnen dienen, maar zijn vaak te duur en/of te omslachtig om routineus uit te voeren. Parameters die wél al regelmatig geanalyseerd worden, zoals het melkureumgehalte, zijn dan weer niet sterk genoeg gecorreleerd met het RE-gehalte van het rantsoen om als enige borgingstool te dienen.

Om de 4.781 Vlaamse melkveebedrijven een toekomstperspectief te bieden moet de PAS-lijst dringend uitgebreid worden, vooral voor bedrijven waar nieuwe stalsystemen of beweiding niet haalbaar zijn. Zij hebben vandaag immers geen andere keuze dan hun veestapel te reduceren om aan de stikstofdoelstellingen te voldoen. Daarom willen we in dit Project de nodige stappen zetten om een laagdrempelige en sectorbrede maatregel, nl. het voederen van laageiwitrantsoenen, te borgen en zo te laten goedkeuren als PAS-maatregel. Concreet wordt in dit Project gezocht naar een manier om zo eenvoudig, goedkoop, betrouwbaar en accuraat mogelijk het RE-gehalte van een rantsoen te monitoren om de borging van laageiwitrantsoenen als PAS-maatregel mogelijk te maken.

BFA maakt deel uit van de begeleidingsgroep.

De onderzoekscentra van UGent en KUL onderzoeken het belang van een adequate inname van zink voor het goed functioneren van het darmmicrobioom bij mens en dier. Tijdens het project zal vooral gefocust worden op vrij fundamenteel biologisch onderzoek. Echter, in vervolgtrajecten zal er mogelijks onderzoek met veevoederbedrijven volgen.

Als vertegenwoordiger van de Belgische diervoederindustrie vinden wij het erg belangrijk om te zoeken naar nieuwe innovatieve mogelijkheden die de afhankelijkheid van antibiotica aanzienlijk kunnen verminderen.

De diervoedersector heeft al grote inspanningen geleverd om de doelstellingen voor antibioticareductie te halen, waarbij zinkoxide als gemedicineerd voormengsel duidelijk zijn effect heeft bewezen. Inmiddels heeft de Europese Unie besloten dat het gebruik van zinkoxide moet worden uitgefaseerd vanwege de ecotoxiciteit. Daarom heeft België de toelating van het medicinale voormengsel Gutal (1000 mg/kg zinkoxide) niet verlengd. Dit betekende dat zinkoxide slechts tot eind 2020 voor behandeling mocht worden gebruikt.

Onze sector heeft er dus alle belang bij alternatieven te vinden om een goede darmgezondheid te garanderen. Het verhogen van de biologische beschikbaarheid van zink zou een mooie deeloplossing kunnen bieden die ook het milieu ten goede komt.

BFA zetelt daarom in het gebruikerscomité van dit project.

Doelstellingen

Het overkoepelende doel van het ZIPAM project is om het verband tussen Zn, Paneth cellen (PCs) en het microbioom vast te stellen en om de rol van deze as in darmgezondheid en weerstand tegen ontstekings- en infectieziekten te bepalen. PC’s worden beschouwd als essentiële evenwichtssensoren tussen Zn en het microbioom. Met dit project willen we inzicht krijgen in de PC-functionaliteit en manieren te vinden om deze cellen te stimuleren zodat er geen of aanzienlijk minder Zn nodig is voor een goede darmgezondheid.

Demonstratieproject/EIP-project is van het Agentschap Landbouw en Zeevisserij

De afgelopen jaren werd er veel onderzoek verricht en zijn er tools ontwikkeld in het kader van duurzaamheid. Vaak werd er slechts één van de deelaspecten belicht, zoals bijv. de reductie van emissies zonder de bedrijfsrendabiliteit in acht te nemen, of dierenwelzijn zonder het aspect van de emissies. Het is nochtans belangrijk om bij de keuze van een bepaalde interventie, rekening te houden met alle verschillende dimensies van duurzaamheid (i.e. economisch, sociaal, milieu en dierenwelzijn) die sterk met elkaar verweven zijn. 

Vooraleer er managementbeslissingen op het bedrijfsniveau worden doorgevoerd, moeten alle stukken van de duurzaamheidspuzzel in acht genomen worden. Een platform waar de kennis wordt samengebracht, helpt de sector om goede, doordachte keuzes te maken in het duurzaamheidstraject. 

Het algemene doel van dit LA-traject is de vleesvarkens- en kippen sector te voorzien van een duurzaamheidsscan, waarna bedrijfsspecifieke verbeterpaden kunnen opgezet worden, rekening houdend met alle dimensies van duurzaamheid. 

Binnen het project 'Kringloopkoe' zetten Inagro en ILVO in op een efficiëntere en meer circulaire benutting van nutriënten, zowel op het niveau van het voeder als op de koe zelf. Het algemeen doel is om via het optimaliseren van deze nutriëntenkringlopen de eetbare eiwitefficiëntie en de stikstofefficiëntie in de koe te verbeteren. 

De concrete doelstellingen van het project zijn: 

• Het integreren van circulaire, niet humaan eetbare voedermiddelen die als bijproducten (ontstaan tijdens productieprocessen) of reststromen (overschotten uit de voedselketen) worden beschouwd;
• Het optimaliseren van de stikstofkringloop in de koe, vooral wanneer deze wordt gevoederd met een laag eiwit rantsoen; 
• De verworven kennis vertalen naar praktijkbedrijven door middel van implementatietrajecten en door bestaande praktijktools verder uit te breiden en de implementeren in de praktijk. 

Dit projectvoorstel kadert binnen de Vlaamse Eiwitstrategie waar er op zoek gegaan wordt naar alternatieve eiwitbronnen en men rekening houdt met de beperkte beschikbaarheid van landbouwgrond in Vlaanderen. Daarom worden verschillende soorten zeewier (groen, bruin en rood zeewier) geïdentificeerd als economisch en ecologisch interessante organismen om niet alleen eiwitten, maar mogelijk ook andere hoogwaardige microcomponenten (pigmenten, vitaminen, ...) uit te halen voor de (dierlijke) voedingsindustrie.

De kweekomstandigheden van Vlaams zeewier zullen geoptimaliseerd worden om de kwaliteit en kwantiteit van de te extraheren componenten te verbeteren. Daarnaast zullen efficiënte manieren om de resterende biomassa te valoriseren onderzocht worden. Ten eerste zal microbiële fermentatie toegepast worden om een nieuwe (microbiële) eiwitbron te verkrijgen. Een zero-waste concept is van toepassing op de zeewier bioraffinaderij waarbij de overblijvende afvalstromen optimaal gevaloriseerd worden tot energie of meststof die bijvoorbeeld lokaal gebruikt kan worden. Verschillende extractie- en fermentatiemethoden zullen worden getest op een reeks zeewiersoorten, en er wordt voorzien in bioraffinagemodellen om opgeschaalde gegevens te verkrijgen voor verschillende zeewier downstreamscenario's.

Het project omvat ook de ontwikkeling van een geïntegreerde duurzaamheidsmethodologie, waarbij de levenscyclusanalyse wordt uitgebreid met de berekening van de gevolgen voor de biodiversiteit, gekoppeld aan de beoordeling van ecosysteemdiensten en een technisch-economische en marktanalyse. De duurzaamheidsmethode zal worden toegepast op de verschillende scenario's. Er zal ook een duurzaamheidsvergelijking worden gemaakt met terrestrische eiwitbronnen zoals soja of koolzaad. Het uiteindelijke doel is om verdere industriële investeringen te sturen in de richting van de meest veelbelovende zeewier bioraffinaderij voor Vlaanderen en de Noordzee, en om een belangrijke rol te spelen in het voldoen aan de toekomstige behoefte aan duurzame eiwitbronnen.